F.6.1. Güneş Sistemi ve Tutulmalar / Dünya ve Evren
Bu ünitede öğrencilerin; Güneş sistemini ve Güneş sisteminde bulunan gök cisimlerinin birbirleriyle olan
ilişkilerini tanımaları, Güneş ve Ay tutulmalarına ilişkin bilgi ve becerileri kazanmaları hedeflenmektedir.
F.6.1.1. Güneş Sistemi
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Güneş sistemi, gezegenler, meteor, gök taşı, asteroit
F.6.1.1.1. Güneş sistemindeki gezegenleri birbirleri ile karşılaştırır.
a. Gezegenlerin temel özelliklerine (karasal, gazsal, iç gezegen, dış gezegen) değinilir.
b. Gezegenlerin uyduları olduğundan bahsedilir.
c. Gezegenlerin büyüklüklerine uzamsal olarak değinilir.
ç. Gezegenlerin Güneş’e olan uzaklık sıralamasına değinilir.
d. Meteor, gök taşı, asteroit kavramlarına değinilir.
F.6.1.1.2. Güneş sistemindeki gezegenleri, Güneş’e yakınlıklarına göre sıralayarak bir model oluşturur.
F.6.1.2. Güneş ve Ay Tutulmaları
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Güneş tutulması, Ay tutulması
F.6.1.2.1.Güneş tutulmasının nasıl oluştuğunu tahmin eder.
a. Güneş tutulması esnasında Ay’ın hangi evrede olduğuna değinilir.
b. Her ay Güneş tutulmasının olmadığına değinilir.
F.6.1.2.2. Ay tutulmasının nasıl oluştuğunu tahmin eder.
a. Ay tutulması esnasında Ay’ın hangi evrede olduğuna değinilir.
b. Her ay, Ay tutulmasının olmadığına değinilir.
F.6.1.2.3. Güneş ve Ay tutulmasını temsil eden bir model oluşturur.
F.6.2. Vücudumuzdaki Sistemler / Canlılar ve Yaşam
Bu ünitede öğrencilerin; destek ve hareket, sindirim, dolaşım, solunum ve boşaltım sistemlerine ait yapı ve
organlara ilişkin bilgi ve beceriler kazanmaları amaçlanmaktadır.
F.6.2.1. Destek ve Hareket Sistemi
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: Kıkırdak, kemik ve kemik çeşitleri, eklem ve eklem çeşitleri, kaslar ve kas çeşitleri
F.6.2.1.1. Destek ve hareket sistemine ait yapıları örneklerle açıklar.
a. Kemiklerin yapısına girilmeksizin kemik çeşitleri kısa, uzun ve yassı olarak verilir.
b. Eklem çeşitleri ayrıntılara girilmeksizin verilir.
c. Kas çeşitlerinin çalışma prensipleri (istemli – istemsiz) ve yorulma durumları çerçevesinde verilerek
ayrıntılı yapısına girilmez.
F.6.2.2. Sindirim Sistemi
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organlar, fiziksel (mekanik) ve kimyasal sindirim, enzimler,
karaciğer, pankreas, karaciğer ve pankreasın sindirimdeki görevleri
F.6.2.2.1. Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organların görevlerini modeller kullanarak açıklar.
F.6.2.2.2. Besinlerin kana geçebilmesi için fiziksel (mekanik) ve kimyasal sindirime uğraması gerektiği çıkarımını yapar.
a. Kimyasal sindirim denklemlerine girilmeden sadece kimyasal (mekanik) ve fiziksel sindirimin
tanımları verilir.
b. Kimyasal sindirimde enzimlerin görev aldığı belirtilir ancak yapıları, çalışma mekanizmaları ve
isimlerine değinilmez.
F.6.2.2.3. Sindirime yardımcı organların görevlerini açıklar.
Karaciğer ve pankreasın yapısına girilmeksizin sindirimdeki görevleri açıklanır ve salgıların ince
bağırsağa döküldüğü belirtilir.
F.6.2.3. Dolaşım Sistemi
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Dolaşım sistemini oluşturan yapı ve organlar, kalbin yapısı ve görevi, kan damarları, büyük
ve küçük kan dolaşımı, kan grupları, kan bağışı, dolaşım sistemi
F.6.2.3.1. Dolaşım sistemini oluşturan yapı ve organların görevlerini model kullanarak açıklar.
a. Kalbin dört odacığı, kalbi oluşturan yapılar ve isimleri verilmeden belirtilir.
b. Kalbi oluşturan yapıların ve kapakçıkların isimlerine yer verilmez.
c. Kalbin çalışma mekanizmasına değinilmez.
ç. Nabız ve tansiyona değinilir.
d. Lenf dolaşımına değinilmez.
F.6.2.3.2. Büyük ve küçük kan dolaşımını şema üzerinde inceleyerek bunların görevlerini açıklar.
Atardamar, toplardamar ve kılcal damarların ayrıntılı yapısına girilmeden görevleri belirtilir.
F.6.2.3.3. Kanın yapısını ve görevlerini tanımlar.
a. Kan hücrelerinin yapısı verilmeden sadece görevleri açıklanır.
b. Alyuvarlarda hemoglobin ile gaz alışverişine değinilmez.
F.6.2.3.4. Kan grupları arasındaki kan alışverişini ifade eder.
a. Kan gruplarında moleküler temellere girilmez.
b. Kan alışverişinin, uygulamalarda aynı gruplar arasında yapılması esas alındığından “genel alıcı” ve
“genel verici” ifadeleri kullanılmaz.
c. Rh faktörüne kısaca değinilir ancak kan uyuşmazlığına girilmez.
F.6.2.3.5. Kan bağışının toplum açısından önemini değerlendirir.
a. Kızılay‘a vurgu yapılır.
b. Kan bağışı sırasında dikkat edilmesi gereken hijyene vurgu yapılır.
F.6.2.4. Solunum Sistemi
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: Solunum sistemini oluşturan yapı ve organlar, akciğerler
F.6.2.4.1. Solunum sistemini oluşturan yapı ve organların görevlerini modeller kullanarak açıklar.
Gaz alışveriş mekanizması ve solunum gazlarının kandaki taşınımı anlatılmaz.
F.6.2.5. Boşaltım Sistemi
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: Boşaltım, böbrekler, deri, akciğer, kalın bağırsak
F.6.2.5.1. Boşaltım sistemini oluşturan yapı ve organları model üzerinde göstererek görevlerini özetler.
a. Böbreklerin boşaltım sistemindeki görev ve önemi vurgulanır fakat böbreğin ayrıntılı yapısı (nefron,
kabuk, havuzcuk, öz vb.) verilmez.
b. Kalın bağırsak, deri ve akciğerin yapısına girilmeden görevleri özetlenir.
F.6.3. Kuvvet ve Hareket / Fiziksel Olaylar
Bu ünitede öğrencilerin; kuvvetin özelliklerini fark etmeleri, bileşke kuvveti deneyle ve çizimle göstermeleri,
dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetleri ve bunların cisimlere etkilerini keşfetmeleri; sabit süratli hareket için
yol, zaman ve sürat arasındaki ilişkiyi kavramaları, bu ilişkiyi grafik üzerinde göstermeleri ve grafikleri yorumlamaları
amaçlanmaktadır.
F.6.3.1. Bileşke Kuvvet
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Kuvvetin özellikleri (yön, doğrultu, büyüklük), bileşke kuvvet (net kuvvet), aynı doğrultulu ve
aynı yönlü kuvvetlerde bileşke kuvvet, aynı doğrultulu ve zıt yönlü kuvvetlerde bileşke kuvvet, dengelenmiş ve
dengelenmemiş kuvvetler
F.6.3.1.1. Bir cisme etki eden kuvvetin yönünü, doğrultusunu ve büyüklüğünü çizerek gösterir.
F.6.3.1.2. Bir cisme etki eden birden fazla kuvveti deneyerek gözlemler.
Aynı doğrultudaki kuvvetlerin bileşkesi üzerinde durulur. Doğrultuları farklı kuvvetlerin bileşkesine
girilmez.
F.6.3.1.3. Dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetleri, cisimlerin hareket durumlarını gözlemleyerek karşılaştırır.
F.6.3.2. Sabit Süratli Hareket
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Yol, zaman, sürat ve birimleri, sabit süratli hareketin yol-zaman ve sürat-zaman grafikleri
F.6.3.2.1. Sürati tanımlar ve birimini ifade eder.
a. Sürat birimleri olarak metre/saniye (m/sn.) ve kilometre/saat (km/sa.) dikkate alınır.
b. Yer değiştirme ve hız kavramlarına girilmez.
c. Matematiksel bağıntılara girilmez.
ç. Birim dönüştürme yaptırılmaz.
F.6.3.2.2. Yol, zaman ve sürat arasındaki ilişkiyi grafik üzerinde gösterir.
F.6.4. Madde ve Isı / Madde ve Doğası
Bu ünitede öğrencilerin; maddelerin hareketli taneciklerden oluştuğunu; maddede meydana gelen değişimleri,
kütle ve hacmi kullanarak maddenin yoğunluğunu hesaplayıp yoğunluğun canlılar için önemini kavramaları,
ısı iletimi ve yalıtımını irdeleyerek ısı yalıtım teknolojisinin aile ve ülke ekonomisine katkısını, yakıt türlerini, ısı
amaçlı kullanılan yakıtların çevre üzerindeki etkilerini kavramaları amaçlanmaktadır.
F.6.4.1. Maddenin Tanecikli Yapısı
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Tanecikli yapı, boşluklu yapı, hareketli yapı
F.6.4.1.1. Maddelerin; tanecikli, boşluklu ve hareketli yapıda olduğunu ifade eder.
Hareketli yapı ile ilgili titreşim, öteleme ve dönme kavramlarına değinilir.
F.6.4.1.2. Hâl değişimine bağlı olarak maddenin tanecikleri arasındaki boşluk ve taneciklerin hareketliliğinin
değiştiğini deney yaparak karşılaştırır.
F.6.4.2. Yoğunluk
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Yoğunluk, yoğunluk birimi
F.6.4.2.1. Yoğunluğu tanımlar.
a. Yoğunluğun madde için ayırt edici bir özellik olduğu vurgulanır.
b. Yoğunluk birimi olarak g/cm3 kullanılır.
F.6.4.2.2. Tasarladığı deneyler sonucunda çeşitli maddelerin yoğunluklarını hesaplar.
F.6.4.2.3. Birbiri içinde çözünmeyen sıvıların yoğunluklarını deney yaparak karşılaştırır.
F.6.4.2.4. Suyun katı ve sıvı hâllerine ait yoğunlukları karşılaştırarak bu durumun canlılar için önemini tartışır.
F.6.4.3. Madde ve Isı
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Isı iletkenliği, ısı yalıtkanlığı, ısı yalıtımı, ısı yalıtım malzemeleri
F.6.4.3.1. Maddeleri, ısı iletimi bakımından sınıflandırır.
F.6.4.3.2. Binalarda kullanılan ısı yalıtım malzemelerinin seçilme ölçütlerini belirler.
F.6.4.3.3. Alternatif ısı yalıtım malzemeleri geliştirir.
F.6.4.3.4. Binalarda ısı yalıtımının önemini, aile ve ülke ekonomisi ve kaynakların etkili kullanımı bakımından tartışır.
F.6.4.4. Yakıtlar
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Katı yakıtlar, sıvı yakıtlar, gaz yakıtlar, yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynakları
F.6.4.4.1. Yakıtları, katı, sıvı ve gaz yakıtlar olarak sınıflandırıp yaygın şekilde kullanılan yakıtlara örnekler verir.
Fosil yakıtların sınırlı olduğu ve yenilenemez enerji kaynaklarından biri olduğu belirtilir ve yenilenebilir
enerji kaynaklarının önemi örnekler verilerek vurgulanır.
F.6.4.4.2. Farklı türdeki yakıtların ısı amaçlı kullanımının, insan ve çevre üzerine etkilerini tartışır.
F.6.4.4.3. Soba ve doğal gaz zehirlenmeleri ile ilgili alınması gereken tedbirleri araştırır ve rapor eder.
F.6.5. Ses ve Özellikleri / Fiziksel Olaylar
Bu ünitede öğrencilerin; sesin yayıldığı ortamları tahmin etmeleri ve bu tahminleri test etmeleri, farklı cisimlerde
üretilen seslerin farklı olduğunu ve aynı sesin farklı ortamlarda farklı duyulduğunu fark etmeleri, sesin sürat
ve enerjiye sahip olduğunu kavramaları, sesin maddeyle etkileştiğini, etkileşim sonucunda sesin madde tarafından
soğurulduğunu veya yansıtıldığını gözlemlemeleri, akustik kavramını ve mimarideki akustik uygulamalarını
kavramaları amaçlanmaktadır.
F.6.5.1. Sesin Yayılması
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: Sesin katılarda yayılması, sesin sıvılarda yayılması, sesin gazlarda yayılması
F.6.5.1.1. Sesin yayılabildiği ortamları tahmin eder ve tahminlerini test eder.
F.6.5.2. Sesin Farklı Ortamlarda Farklı Duyulması
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Farklı cisimlerde üretilen seslerin farklılığı, aynı sesin farklı ortamlarda farklı duyulması
F.6.5.2.1. Ses kaynağının değişmesiyle seslerin farklı işitildiğini deneyerek keşfeder.
F.6.5.2.2. Sesin yayıldığı ortamın değişmesiyle farklı işitildiğini deneyerek keşfeder.
Frekans kavramına girilmez.
F.6.5.3. Sesin Sürati
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: Sesin sürati, ses enerjisi
F.6.5.3.1. Sesin farklı ortamlardaki süratini karşılaştırır.
a. Sesin boşlukta neden yayılmadığı belirtilir.
b. Işık ve sesin havadaki sürati; şimşek, yıldırım ve gök gürültüsü olayları üzerinden karşılaştırılır.
c. Sesin bir enerji türü olduğuna değinilir.
F.6.5.4. Sesin Maddeyle Etkileşmesi
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Sesin yansıması, sesin soğurulması, ses yalıtımı, akustik uygulamalar
F.6.5.4.1. Sesin yansıma ve soğurulmasına örnekler verir.
F.6.5.4.2. Sesin yayılmasını önlemeye yönelik tahminlerde bulunur ve tahminlerini test eder.
F.6.5.4.3. Ses yalıtımının önemini açıklar.
Ses yalıtımı için geliştirilen teknolojik ve mimari uygulamalara değinilir.
F.6.5.4.4. Akustik uygulamalarına örnekler verir.
Modern ve kültürel mimarideki uygulamalara vurgu yapılır. Örneğin Süleymaniye Camii’nin akustik
mimarisine atıf yapılır.
F.6.5.4.5. Sesin yalıtımı veya akustik uygulamalarına örnek teşkil edecek ortam tasarımı yapar.
F.6.6. Vücudumuzdaki Sistemler ve Sağlığı / Canlılar ve Yaşam
Bu ünitede öğrencilerin; denetleyici ve düzenleyici sistemler, duyu organları, ilgili yapı ve organları bilmeleri,
bunlara ait bilgi ve beceriler kazanmaları, sistemlerin sağlığı ve sistem sağlığını korumak için yapılması gerekenlere
yönelik çözümler üretmelerine ilişkin bilgi ve becerileri kazanmaları amaçlanmaktadır.
F.6.6.1. Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler
Önerilen Süre: 11 ders saati
Konu / Kavramlar: Sinir sistemi, sinir sisteminin bölümleri, merkezî ve çevresel sinir sistemi, refleks, iç salgı
bezleri, iç salgı bezlerinin görevleri, çocukluktan ergenliğe geçiş, ergen sağlığı
F.6.6.1.1. Sinir sistemini, merkezî ve çevresel sinir sisteminin görevlerini model üzerinde açıklar.
a. Merkezî sinir sistemi beyin ve omurilik olarak ayrılır. Beynin bölümlerine değinilmez. Omurilik soğanı,
beyincik ve omuriliğin sadece görevleri verilir.
b. Belirtilen sinir sistemi kısımlarının ayrıntılı yapısına girilmez.
c. Reflekslere ayrıntıya girilmeden değinilir.
F.6.6.1.2. İç salgı bezlerinin vücut için önemini fark eder.
a. İç salgı bezlerinin yapılarına girilmez.
b. Büyüme, tiroksin, adrenalin, glukagon ve insülin hormonuna değinilir.
c. Hormonal değişikliklerin ergenlik ile ilişkisine değinilir.
F.6.6.1.3. Çocukluktan ergenliğe geçişte oluşan bedensel ve ruhsal değişimleri açıklar.
Diğer gelişim dönemleri ve özellikleri verilmez.
F.6.6.1.4. Ergenlik döneminin sağlıklı bir şekilde geçirilebilmesi için nelerin yapılabileceğini, araştırma verilerine
dayalı olarak tartışır.
F.6.6.1.5. Denetleyici ve düzenleyici sistemlerin vücudumuzdaki diğer sistemlerin düzenli ve eş güdümlü çalışmasına
olan etkisini tartışır.
F.6.6.2. Duyu Organları
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: Duyu organları, duyu organlarının yapıları, duyu organlarının sağlığı, duyu organları arasındaki
ilişki, teknoloji
F.6.6.2.1. Duyu organlarına ait yapıları model üzerinde göstererek açıklar.
Duyu organlarının ayrıntılı yapılarına girilmez.
F.6.6.2.2. Koku alma ve tat alma duyuları arasındaki ilişkiyi, tasarladığı bir deneyle gösterir.
F.6.6.2.3. Duyu organlarındaki kusurlara ve bu kusurların giderilmesinde kullanılan teknolojilere örnekler verir.
a. Göz kusurlarından miyopluk, hipermetropluk, astigmatlık ve şaşılığın sebeplerine değinilmeden
tedavi yöntemleri kısaca açıklanır.
b. Görme ve işitme engelli bireylerin yaşamlarını kolaylaştıran teknolojiler vurgulanır.
F.6.6.2.4. Duyu organlarının sağlığını korumak için alınması gereken tedbirleri tartışır.
F.6.6.3. Sistemlerin Sağlığı
Önerilen Süre: 3 ders saati
Konu / Kavramlar: Cücelik, devlik, diyabet, guatr, duyu organı hastalıkları, kemik kırılmaları, romatizma, ishal,
ülser, kanser, sarılık, anemi, zatürre, grip, böbrek taşı, böbrek yetmezliği, diyaliz, alkol, sigara, organ bağışı, ilk
yardım
F.6.6.3.1. Sistemlerin sağlığı için yapılması gerekenleri araştırma verilerine dayalı olarak tartışır.
a. Sistem hastalıklarından Türkiye’de en sık rastlanan hastalıklara değinilir.
b. Bilinçsiz ilaç kullanımının zararları vurgulanır.
c. Alkol ve sigara gibi zararlı alışkanlıkların insan sağlığına etkilerine değinilir. Alkol ve sigara ile
mücadelede Yeşilaya vurgu yapılır.
ç. İlk yardım ile ilgili temel bilgiler verilir.
F.6.6.3.2. Organ bağışının toplumsal dayanışma açısından önemini kavrar.
F.6.7. Elektriğin İletimi / Fiziksel Olaylar
Bu ünitede öğrencilerin; elektriksel direncin bağlı olduğu faktörler, elektrik enerjisinin iletiminin hangi maddelerle
sağlanacağı, iletkenlerin özelliklerinin, değişiminin devrede ne gibi etkiler oluşturacağı, iletken ve yalıtkan
maddelerin günlük yaşamda hangi amaçlar için kullanıldığı hakkında bilgi ve beceriler kazanmaları amaçlanmaktadır.
F.6.7.1. İletken ve Yalıtkan Maddeler
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: İletken maddeler, yalıtkan maddeler, iletken ve yalıtkan maddelerin kullanım alanları
F.6.7.1.1. Tasarladığı elektrik devresini kullanarak maddeleri, elektriği iletme durumlarına göre sınıflandırır.
F.6.7.1.2. Maddelerin elektriksel iletkenlik ve yalıtkanlık özelliklerinin günlük yaşamda hangi amaçlar için kullanıldığını
örneklerle açıklar.
F.6.7.2. Elektriksel Direnç ve Bağlı Olduğu Faktörler
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Elektriksel direnç, elektriksel direncin bağlı olduğu faktörler (kesit alanı, uzunluk, iletkenin
cinsi)
F.6.7.2.1. Bir elektrik devresindeki ampulün parlaklığının bağlı olduğu değişkenleri tahmin eder ve tahminlerini
deneyerek test eder.
a. Ampulün parlaklığının değiştirilmesinde devredeki iletkenin uzunluğu, dik kesit alanı ve iletkenin
cinsi değişkenleri üzerinde durulur.
b. Elektriksel direnç ve bağlı olduğu faktörlerle ilgili olarak matematiksel bağıntıya girilmez.
F.6.7.2.2. Elektriksel direnci tanımlar.
a. Ohm Yasası’na girilmez.
b. Elektriksel direnç, “maddelerin, elektrik enerjisinin iletimine karşı gösterdikleri zorluk” olarak
tanımlanır.
c. Akım kavramına girilmez.
ç. Direncin büyüklüğünün ölçülmesine ve birimine girilmez.
F.6.7.2.3. Ampulün içindeki telin bir direncinin olduğunu fark eder.
