DNA ve Genetik Kod

DNA Konu Özeti 8

DNA (Deoksiribo Nükleik Asit):

• • Çekirdeğin içerisinde bulunur.
  • Hücrenin yönetici molekülüdür ve yaşamsal faaliyetleri (solunum, beslenme, üreme) yönetir.
  • Çift zincirli sarmal bir yapıdadır.

DNA’nın çift zincirli sarmal yapısı

• • Üzerinde, genetik bilgileri taşıyan genler bulunur.

Kromozom :

• • Kromozomlar, kalıtsal özellikleri taşıyan ve hücre bölünmesi başlangıcında oluşan yapılardır.
  • DNA bölünme sürecinde kısalıp kalınlaşır ve etrafına bazı özel proteinler eklenerek kromatinlere, kromatinler de yoğunlaşıp, kısalıp kalınlaşarak kromozomlara dönüşür.

Gen :

• • DNA’nın canlıya özgü tüm kalıtsal özelliklerinin şifrelendiği ve bu özelliklerin taşındığı bölümüdür.
  • Canlının saç renginden kan grubuna kadar birçok özelliğinin ortaya çıkmasında genler etkilidir.
  • Genler, nükleotid adı verilen yapıların birleşmesinden oluşur.

Nükleotid :

• • DNA’nın en küçük yapı taşıdır.
  • DNA’nın yapısında dört farklı nükleotid bulunmaktadır.( Adenin nükleotidi, Timin nükleotidi, Guanin nükleotidi, Sitozin nükleotidi)
  • Nükleotidler; fosfat, şeker ve organik bazlardan oluşmaktadır.
  • Nükleotidlerin birbirinden farklı olmasını sağlayan yapılar, içeriğindeki organik bazlardır. ( organik bazlar; adenin, timin, sitozin ve guanindir.)
  • Nükleotidler, isimlerini yapısında bulundurdukları bazlardan almaktadır.

• • DNA’yı oluşturan nükleotidler, belirli bir düzene göre karşılıklı olarak bulunmaktadır. DNA’da adenin nükleotidinin karşısında timin, guanin nükleotidinin karşısında ise sitozin nükleotidi bulunur. A=T G=C

Çekirdeğin içerisinde bulunan genetik materyalin büyükten küçüğe doğru sıralaması:

KROMOZOM > DNA > GEN > NÜKLEOTİD

Canlıların farklı DNA’lara sahip olmalarının nedeni:

DNA larındaki nükleotidlerin sayısı,sırası ve dizilimindeki farklılıktır.

Not : Tüm canlıların DNA larındaki nükleotid çeşidi aynıdır.( Adenin nükleotidi, Timin nükleotidi, Guanin nükleotidi ve Sitozin nükleotidi)

Not: Bir canlının kendine ait tüm hücrelerinin DNA’sı aynıdır.

DNA’nın Kendini Eşlemesi:

• • DNA’nın kendini eşlemesi hücre bölünmesi öncesinde gerçekleşir. ( Mitoz ve Mayoz hücre bölünmeleri)
  • DNA eşlemesi sonucunda kalıtsal bilginin aynısı yeni hücrelere akatarılmış olur.

DNA’nın Kendini Eşlemesinin Basamakları:

1. DNA’nın çift sarmal yapısı enzimler yardımıyla karşılıklı nükleotidler arasındaki bağlar birbirinden ayrılır.
2. DNA, bir fermuar gibi açılır.
3. Açılan uçlara, sitoplazmada serbest hâlde bulunan uygun tamamlayıcı nükleotidler gelir.
4. Böylece başlangıçtaki DNA ile nükleotid dizilimi aynı olan iki yeni DNA molekülü oluşur.

Yeni oluşturulan zincirler

DNA eşlemesindeki hatalar :

• • Hatalar tek bir zincirde gerçekleşmiş ise düzeltilebilir.

• • Karşılıklı zincirin aynı bölgesindeki hatalar düzeltilemez.

DNA Konu Özeti 8