İNDİR
ASİTLER
Asitler ve Bazlar Konu Özeti 9
- Sulu çözeltilerinde Hidrojen İyonu veren maddelere asit denir.
- HCI → H+ + CI–
- CH3COOH → CH3COO – + H+
ASİTLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Tatları ekşidir.
- Bazlarla reaksiyona girdiklerinde tuz ve su oluştururlar.
- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
- Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler.
- Sulu çözeltilerine Zn ve Mg gibi aktif metaller atılınca tuz oluşur ve hidrojen gazı açığa çıkar.
H2SO4 + Zn → ZnSO4 + H2
- Mavi turnusol kağıdını kırmızıya dönüştürürler.
- (Asitlerin ayıracı MAVİ TURNUSOL KAĞIDIDIR)
- Parçalayıcı ve tahriş edicidirler.
ÖNEMLİ ASİTLER VE FORMÜLLERİ
- HCI : Hidroklorik asit
- HNO3 : Nitrik asit
- H2SO4 : Sülfürik asit
- H3PO4 : Fosforik asit
KUVVETLİ VE ZAYIF ASİTLER
- Sulu çözeltilerinde büyük oranda iyonlarına ayrışabilen asitlere kuvvetli asit denir.
- Kuvvetli asitler çok tahriş edici ve yakıcıdır. Bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır.
Günlük hayatta tükettiğimiz bazı gıdaların yapısında asit bulunur. Bu asitler zayıftır.
KUVVETLİ ASİTLER
- HClO4 : Perklorik Asit
- HCl : Hidroklorik Asit
- HNO3 : Nitrik Asit
- H2SO4 : Sülfürik Asit
ZAYIF ASİTLER
ASİTLERLE İLGİLİ GÜVENLİK TEDBİRLER
- Asitlerin tatlarına bakmak veya koklamak tehlikelidir.
- Asitlerin üzerine su ilave ederek seyreltmek tehlikelidir.
- Asitler metal kaplar yerine cam veya plastik kaplarda saklanmalıdır.
GÜNLÜK YAŞAMDA ASİTLER
- Sirke, seyreltik bir asetik asit çözeltisidir.
- Araba akülerinde sülfirik asit kullanılır.
- Nitrik asit, boya ve gübre yapımında kullanılır.
- Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit çözeltisidir.
- Midemiz de seyreltik hidroklorik asit salgılayarak besinleri parçalar. Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep olur.
- Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, hidrojen iyonu (H+) oluşumuna sebep oldukları için sulu çözeltileri asit özelliği gösterir.
- CO2 , NO2 ve SO2 suda asit özelliği gösteren maddelerdir.
- Havadaki karbon dioksit, azot dioksit ve kükürt dioksit gazları da yağmur damlalarında çözündüklerinde asit olarak yere düşer.Asit yağmurları bu şekilde oluşur
BAZLAR
Sulu çözeltilerine hidroksit ( OH – ) iyonu verebilen maddelere baz denir.
NaOH → Na+(suda) + OH– (suda )
BAZLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Tatları acıdır.
- Asitlerle reaksiyona girdiklerinde tuz ve su oluştururlar.
- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
- Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler.
- Kırmızı turnusol kağıdını maviye dönüştürürler.(Bazların ayıracı KIRMIZI TURNUSOL KAĞIDIDIR)
- Sulu çözeltileri dokunulduğunda ele kayganlık hissi verirler.
- Parçalayıcı ve tahriş edicidirler.
- Hepsinin yapısında hidroksit (OH) vardır (NH3 hariç) ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde)hidroksit iyonu (OH)– verirler
ÖNEMLİ BAZLAR VE FORMÜLLERİ
KUVVETLİ VE ZAYIF BAZLAR
- Sulu çözeltilerinde büyük oranda iyonlarına ayrışabilen bazlara kuvvetli baz denir.
- Kuvvetli bazlar çok tahriş edici ve yakıcıdır. Bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır.
- Günlük hayatta kullandığımız bazı temizlik malzemeleri bazdır. Bunlar sulandırılmış ve zayıflatılmış bazlardır.
KUVVETLİ BAZLAR
NaOH : Sodyum hidroksit
KOH : Potasyum hidroksit
Ca(OH)2 : Kalsiyum hidroksit
ZAYIF BAZLAR
- NH3 : Amonyak
- NH4OH : Amonyum Hidroksit
BAZLARLA İLGİLİ GÜVENLİK TEDBİRLERİ
- NaOH ve KOH kuvvetli bazlardır. Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar.
- Amonyağın buharı göze, burna ve solunum yoluna zarar verir.
GÜNLÜK YAŞAMDA BAZLAR
- Sodyum hidroksit (NaOH) sabun yapımındakullanılır. Bu yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir.
- Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat verir.
- Amonyaklı sıvı maddeler, yağ sökücü olarak ev temizleyicilerinde kullanılır.
- Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz olan sodyum bikarbonat içerir.
- Kireç suyu bir çeşit bazdır.
- Potasyum hidroksit,( KOH) Arap sabunu yapımında kullanılır.
ASİT VE BAZLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
- Sulu çözeltileri elektriği iletir.
- Turnusol kağıdına etki ederler.
- Parçalayıcı ve tahriş edicidirler.
- Bir araya gelerek tuz ve su oluştururlar.
ASİTLİK VE BAZLIK ÖLÇÜSÜ “pH”
- pH, maddenin asitlik veya bazlık durumunun bir ölçüsüdür ve logaritmik bir ölçüdür. Saf su H ve OH iyonları açısından dengelidir ve PH değeri 7’dir.
- pH 0-14 arasında değer alır.
pH metre
İNDİKATÖRLER
- İki maddeyi birbirinden ayıran veya bilinmeyen bir maddenin hangi madde olduğunu bilmemize yarayan maddelere denir.
- Ayıraç ya da belirteç de denir.
- Asit ve baz indikatörü olarak birçok madde kullanılmaktadır.
TURNUSOL KAĞIDI
Mavi turnusol kağıdı asitte kırmızıya dönüşür.
Kırmızı turnusol kağıdı bazda maviye dönüşür.
FENOLFTALEİN
- Asitlerde renksiz, bazlarda pembe-mor renk verir.
METİL ORANJ
- Asitlerde kırmızı bazlarda sarı renk verir.
DOĞAL İNDİKATÖRLER
- Standart indikatörlerin dışında birçok bitkiden de doğal indikatör elde edilebilir.Bunlar;
- Kırmızı soğan
- Kara lahana
- Nar
- Ateş dikeni
- Gül vb.
KARA LAHANA
Eğer kara lahana suyuna asidik bir madde eklenirse, karışımın rengi kırmızıya; bazik bir madde eklenirse, yeşile döner.
TUZLAR
- Asitler ve bazlar tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur.
- Bu olaya nötrleşme tepkimesi denir. Bu olayda asit ve baz bir birinin etkilerini yok ettiği için, asit ve baz etkileşmesine nötrleşme tepkimesi adı verilir.
NaOH + HCl → NaCl + H2O
- Nötürleşme (Nötralleşme) olayına asidin (H+ ) iyonu ile bazın (OH– ) iyonu birleşerek suyu (H2O) oluştururlar ve enerji açığa çıkar.
TUZLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Tuz çözeltileri, asit ve baz çözeltileri gibi elektrik akımını iletir. Katı halde elektrik akımını iletmezler.
- Çünkü tuzlar su içinde iyonlarına ayrışır. Su içinde serbest hâlde gezebilen iyonlar elektrik akımını iletir.
- Tuzlar turnusol kağıdına etki etmez
- Kristal yapılıdırlar
ÖNEMLİ TUZLAR VE FORMÜLLERİ
ASİT, BAZ ve TUZLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
- Sulu çözeltileri elektriği iletir.
- İyonik yapıda suda çözünürler.
Asitler ve Bazlar Konu Özeti 9