İNDİR

ASİTLER

Asitler ve Bazlar Konu Özeti 9

• Sulu çözeltilerinde Hidrojen İyonu veren maddelere asit denir.
• HCI → H⁺ + CI^–
• CH₃COOH → CH₃COO ^– + H⁺

ASİTLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ

• Tatları ekşidir.
• Bazlarla reaksiyona girdiklerinde tuz ve su oluştururlar.
• Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
• Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler.
• Sulu çözeltilerine Zn ve Mg gibi aktif metaller atılınca tuz oluşur ve hidrojen gazı açığa çıkar.

H₂SO₄ + Zn → ZnSO₄ + H₂

• Mavi turnusol kağıdını kırmızıya dönüştürürler.
• (Asitlerin ayıracı MAVİ TURNUSOL KAĞIDIDIR)
• Parçalayıcı ve tahriş edicidirler.

ÖNEMLİ ASİTLER VE FORMÜLLERİ

• HCI : Hidroklorik asit
• HNO₃ : Nitrik asit
• H₂SO₄ : Sülfürik asit
• H₃PO₄ : Fosforik asit

KUVVETLİ VE ZAYIF ASİTLER

• Sulu çözeltilerinde büyük oranda iyonlarına ayrışabilen asitlere kuvvetli asit denir.
• Kuvvetli asitler çok tahriş edici ve yakıcıdır. Bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır.

Günlük hayatta tükettiğimiz bazı gıdaların yapısında asit bulunur. Bu asitler zayıftır.

KUVVETLİ ASİTLER

• HClO₄ : Perklorik Asit
• HCl : Hidroklorik Asit
• HNO₃ : Nitrik Asit
• H₂SO₄ : Sülfürik Asit

ZAYIF ASİTLER

ASİTLERLE İLGİLİ GÜVENLİK TEDBİRLER

• Asitlerin tatlarına bakmak veya koklamak tehlikelidir.
• Asitlerin üzerine su ilave ederek seyreltmek tehlikelidir.
• Asitler metal kaplar yerine cam veya plastik kaplarda saklanmalıdır.

GÜNLÜK YAŞAMDA ASİTLER

• Sirke, seyreltik bir asetik asit çözeltisidir.
• Araba akülerinde sülfirik asit kullanılır.
• Nitrik asit, boya ve gübre yapımında kullanılır.
• Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit çözeltisidir.
• Midemiz de seyreltik hidroklorik asit salgılayarak besinleri parçalar. Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep olur.
• Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, hidrojen iyonu (H⁺) oluşumuna sebep oldukları için sulu çözeltileri asit özelliği gösterir.
• CO₂ , NO₂ ve SO₂ suda asit özelliği gösteren maddelerdir.
• Havadaki karbon dioksit, azot dioksit ve kükürt dioksit gazları da yağmur damlalarında çözündüklerinde asit olarak yere düşer.Asit yağmurları bu şekilde oluşur

BAZLAR

Sulu çözeltilerine hidroksit ( OH ^– ) iyonu verebilen maddelere baz denir.

NaOH → Na⁺(suda) + OH^– (suda )

BAZLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ

• Tatları acıdır.
• Asitlerle reaksiyona girdiklerinde tuz ve su oluştururlar.
• Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
• Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler.
• Kırmızı turnusol kağıdını maviye dönüştürürler.(Bazların ayıracı KIRMIZI TURNUSOL KAĞIDIDIR)
• Sulu çözeltileri dokunulduğunda ele kayganlık hissi verirler.
• Parçalayıcı ve tahriş edicidirler.
• Hepsinin yapısında hidroksit (OH) vardır (NH₃ hariç) ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde)hidroksit iyonu (OH)^– verirler

ÖNEMLİ BAZLAR VE FORMÜLLERİ

KUVVETLİ VE ZAYIF BAZLAR

• Sulu çözeltilerinde büyük oranda iyonlarına ayrışabilen bazlara kuvvetli baz denir.
• Kuvvetli bazlar çok tahriş edici ve yakıcıdır. Bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır.
• Günlük hayatta kullandığımız bazı temizlik malzemeleri bazdır. Bunlar sulandırılmış ve zayıflatılmış bazlardır.

KUVVETLİ BAZLAR

NaOH : Sodyum hidroksit

KOH : Potasyum hidroksit

Ca(OH)₂ : Kalsiyum hidroksit

ZAYIF BAZLAR

• NH₃ : Amonyak
• NH₄OH : Amonyum Hidroksit

BAZLARLA İLGİLİ GÜVENLİK TEDBİRLERİ

• NaOH ve KOH kuvvetli bazlardır. Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar.
• Amonyağın buharı göze, burna ve solunum yoluna zarar verir.

GÜNLÜK YAŞAMDA BAZLAR

• Sodyum hidroksit (NaOH) sabun yapımındakullanılır. Bu yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir.
• Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat verir.
• Amonyaklı sıvı maddeler, yağ sökücü olarak ev temizleyicilerinde kullanılır.
• Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz olan sodyum bikarbonat içerir.
• Kireç suyu bir çeşit bazdır.
• Potasyum hidroksit,( KOH) Arap sabunu yapımında kullanılır.

ASİT VE BAZLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

• Sulu çözeltileri elektriği iletir.
• Turnusol kağıdına etki ederler.
• Parçalayıcı ve tahriş edicidirler.
• Bir araya gelerek tuz ve su oluştururlar.

ASİTLİK VE BAZLIK ÖLÇÜSÜ “pH”

• pH, maddenin asitlik veya bazlık durumunun bir ölçüsüdür ve logaritmik bir ölçüdür. Saf su H ve OH iyonları açısından dengelidir ve PH değeri 7’dir.
• pH 0-14 arasında değer alır.

pH metre

İNDİKATÖRLER

• İki maddeyi birbirinden ayıran veya bilinmeyen bir maddenin hangi madde olduğunu bilmemize yarayan maddelere denir.
• Ayıraç ya da belirteç de denir.
• Asit ve baz indikatörü olarak birçok madde kullanılmaktadır.

TURNUSOL KAĞIDI

Mavi turnusol kağıdı asitte kırmızıya dönüşür.

Kırmızı turnusol kağıdı bazda maviye dönüşür.

FENOLFTALEİN

• Asitlerde renksiz, bazlarda pembe-mor renk verir.

METİL ORANJ

• Asitlerde kırmızı bazlarda sarı renk verir.

DOĞAL İNDİKATÖRLER

• Standart indikatörlerin dışında birçok bitkiden de doğal indikatör elde edilebilir.Bunlar;
• Kırmızı soğan
• Kara lahana
• Nar
• Ateş dikeni
• Gül vb.

KARA LAHANA

Eğer kara lahana suyuna asidik bir madde eklenirse, karışımın rengi kırmızıya; bazik bir madde eklenirse, yeşile döner.

TUZLAR

• Asitler ve bazlar tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur.
• Bu olaya nötrleşme tepkimesi denir. Bu olayda asit ve baz bir birinin etkilerini yok ettiği için, asit ve baz etkileşmesine nötrleşme tepkimesi adı verilir.

NaOH + HCl → NaCl + H₂O

• Nötürleşme (Nötralleşme) olayına asidin (H⁺ ) iyonu ile bazın (OH^– ) iyonu birleşerek suyu (H₂O) oluştururlar ve enerji açığa çıkar.

TUZLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ

• Tuz çözeltileri, asit ve baz çözeltileri gibi elektrik akımını iletir. Katı halde elektrik akımını iletmezler.
• Çünkü tuzlar su içinde iyonlarına ayrışır. Su içinde serbest hâlde gezebilen iyonlar elektrik akımını iletir.
• Tuzlar turnusol kağıdına etki etmez
• Kristal yapılıdırlar

ÖNEMLİ TUZLAR VE FORMÜLLERİ

ASİT, BAZ ve TUZLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

• Sulu çözeltileri elektriği iletir.
• İyonik yapıda suda çözünürler.

Asitler ve Bazlar Konu Özeti 9