ELEMENTLER-BİLEŞİKLER

İNDİR

ELEMENTLER-BİLEŞİKLER

SAF MADDELER

Aynı tür atom veya aynı cins moleküllerden oluşan maddelere denir. Elementler ve Bileşikler Saf maddelerdir.

ELEMENTLER VE ÖZELLİKLERİ

Elementi oluşturmak için aynı tip atomlar bir araya gelir. Bir elementin bütün atomları birbiriyle aynı iken, farklı elementlerin atomları birbirinden farklıdır. Bu elementlerin her biri farklı özelliklere sahiptir.

Elementlerin Özellikleri

• Saf maddelerdir.
• Sembollerle gösterilirler.
• Aynı tür atomlardan oluşurlar.
• Atomik ve ya molekül yapılı olabilirler.
• Fiziksel veya kimyasal yöntemlerle daha basit maddelere ayrılmazlar.
• Belirli erime-kaynama noktaları vardır.
• Yoğunlukları bellidir.

Örneğin; demir elementini oluşturan atomlar birbiriyle aynı iken, bakır elementini oluşturan atomlardan farklıdır. Bu sebeple demir elementi, bakır elementinden farklı özelliklere sahiptir.

Bazı elementleri oluşturan birimler atomlardır. Bazı elementlerin birimleri ise aynı atomların oluşturduğu moleküllerdir.

Aşağıdaki modellerde atomik ve moleküler yapılı elementlere örnekler verilmiştir.

Atomik yapı Molekül yapı

Doğada canlı ve cansız her madde elementlerden oluşmaktadır. Bazı elementlerin adlarını besinlerimizden veya kullandığımız malzemelerden dolayı sıkça duyarız. Fakat bunların element olup olmadıklarını herhâlde bugüne kadar hiç düşünmemişizdir.

Aşağıda günlük hayatta karşılaştığımız yaygın elementler, bu elementlerin tanecikli yapı modelleri ve bazı kullanım alanlar› bir arada verilmiştir.

1.Hidrojen

Suyun canlıların ve petrol gibi birçok maddenin yapısında bulunur. Ayrıca roket yakıtı olarak kullanılır.

2.Helyum

Zeplin ve balon gibi hava taşıtlarını şişirmede, roket yakıtlarını sıkıştırmada kullanılır.

3.Lityum

İlaçlarda , pil üretiminde seramik ve cam yapımında kullanılır.

4. Berilyum

Uçak ve uzay araçlarının yapımında elektrik ve ısı iletkeni olarak kullanılır.

5. Bor

Isıya dayanıklı renkli cam imalatında, seramiklerde ve roket yakıtında kullanılır.

6. Karbon

Canlı yaşamı için çok önemlidir. Canlıların yapısında, yeryüzünde, kömür  petrol, doğal gaz  yapısında bulunur.

7.Azot

Canlılar için gerekli temel elementlerden biridir. Sıvı azot soğutma da kullanılır. Bazı azot bileşikleri tarımda gübre olarak kullanılır.

8.Oksijen

Canlılar için önemli elementtir. Dağlıçlarda ve astronotlarda solunum için oksijen tüplerinde bulundurulur.

9.Flor

Diş macunu ve deodorant yapısında, buzdolabı ve klimalarda kullanılır.

10.Neon

Renkli reklam panolarının aydınlatılmasında, TV tüplerinde kullanılır.

11.Sodyum

Doğada sofra tuzunda, kâğıt, gıda, tekstil, kimya, sabun ve metallerde kullanılır.

12.Magnezyum

Hava taşıtlarının yapısında kullanılır, kurutulmuş meyvelerde bulunur.

13. Alüminyum

Mutfak araç gereçleri, elektrikli araçların yapısında, içecek kutularında kullanılır.

14. Silisyum

Kumda, kilde, camın yapısında, yapı malzemelerinde bulunur.

15.Fosfor

Canlılarda, sinir ve kemiklerin yapısında, suni gübre yapısında bulunur.

16. Kükürt

Barut, sülfürik asit yapısında, kuru meyvelerde mikrop öldürücü olarak kullanılır.

17.Klor

Sofra tuzunda, içme sularında ve havuzlarda mikrop öldürücü olarak kullanılır.

18. Argon

Ampullerde ve flüoresan tüplerinde kullanılır.

Yaygın olarak kullanılan Elementlerin Kullanım alanları

19. Potasyum

Sıvı deterjan,gübre,barut, cam ve lens yapımında kullanılır.

20. Çimento, alçı, kireç ile dişlerimizin ve kemiklerin yapısında bulunur.

24. Krom

Metal maddelerde sertlik sağlamada ve zırhlı araç yapımında kullanıldığı gibi yer fıstığı yumurta sarısı peynir, üzüm suyu gibi g›da maddelerinde de bulunur

26. Demir

Pek çok farklı alanlarda karşımıza çıkabilir. Örneğin marul, pekmez gibi besinlerimizde ve vücudumuzda dolaşan kanda, bazı inşaat malzemeleri ile demir parmaklıklar da demir elementinden yapılmaktadır.

28.Nikel

Paslanmaz çelik başta olmak üzere, aşınmaya dirençli maddelerin eldesin de kullanılır. Madeni paraların ve zırh yapımında kullanılır.

29.Bakır

En önemli kullanım alanı, elektrik-elektronik sanayidir. Elektrik iletkenliği çok yüksektir. Toprakta tatlı sularda ve canlıların yapısında da bulunur.

30.Çinko

Mutfak eşyaları, pil üretimi Çatıların kaplanması ve matbaalarda kullanılır.

47.Gümüş

Fotoğrafçılıkta çok geniş bir kullanıma sahiptir. Dişçilikte kullanılan alaşımların yapısında, kuyumculukta kullanılır. Pil, para, aynalarda da kullanılır.

50.Kalay

Süper iletken madde yapımında kullanılır. Çelik konserve kutuların kaplanmasında ve lehim yapımında kullanılır.

53.Iyot

Sofra tuzunda, deniz ürünlerinde bol miktarda bulunur. Eczacılık alanında da kullanılır.

79. Altın

Madeni para yapımında, kuyumculukta, dekorasyonda ve diş hekimliğinde kullanılır. Durağan olması ve kızılötesi ışığı iyi yansıtması nedeniyle, uzay uydularında kaplama maddesi olarak kullanılır. Kolay işlenebilirliği nedeniyle, elektronik endüstrisinde de kullanımı vardır.

80. Cıva

Termometrelerin, barometrelerin, daha birçok laboratuar gerecinin yapımında kullanılır. Cıva buharlı lambaların ve reklam ışıklandırmalarının, diş hekimliğinde kullanılan bazı karışımların, koruyucu boyaların, böcek öldürücü ilaçların ve pillerin yapısında da cıva bulunur.

82.Kurşun

Ses titreşimlerini emici özelliği çok güçlü olan bu element, ses yalıtımında kullanılır.

ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ

Bilimsel çalışmalar sırasında elementleri adlarıyla kullanmak iletişimi zorlaştırır, ayrıca zaman kaybına da yol açar.

Bilim insanları bu problemi ortadan kaldırmak için elementleri daha kısa şekilde ifade etmenin yollarını aramışlardır. Ortak bir dil sağlamak ve kısa zamanda çok şey anlatmak için çeşitli işaretlerden yararlanmışlardır.

Bilim insanları elementlerin Latince adlarının yerine

• Bu adların ilk harflerini tercih etmişler ve bu harfler elementlerin sembolü olarak kullanılmıştır.
• İlk harfleri aynı olan elementler olduğunda da element adının ilk iki harfi tercih edilmiştir. İki harfle belirtme durumunda ilk harf büyük, ikinci harf küçük yazılmıştır.
• Element sembolü ister tek harf isterse iki harften oluşun ilk harf her zaman büyük yazılır.

Örnekler;

Kullandığımız elementlerin sembolleri ülkelerin farklı dilleri ve alfabeleri olmasına rağmen dünyanın her yerinde aynıdır. Element sembollerinin dünyanın her yerinde aynı olması ortak bir bilim dili oluşturarak bilimsel iletişimi kolaylaştırmıştır.

ELEMENTLERİN ATOMİK VE MOLEKÜL GÖSTERİMLERİ

Atomik Yapıda olan Elementler:

Demir- Gümüş -Bakır -Altın-Alüminyum- Nikel -Çinko- Krom- Kalsiyum- Sodyum

Molekül yapıda olan Elementler

Hidrojen -Klor -Oksijen- Flor -Azot -Kükürt -Iyot

BİLEŞİKLER VE ÖZELLİKLERİ

Farklı element atomları uygun şartlarda bir araya geldiğinde yeni maddeler oluşur. Farklı elementlere ait atomların belirli oranlarda bir araya gelerek oluşan yeni ve saf maddeye bileşik denir.

Bileşiklerin özellikleri;

• Saf maddelerdir.
• En az iki farklı element atomlarından(farklı cins atomlardan) oluşurlar
• Kendisini oluşturan elementler özelliklerini kaybederler.
• Formüllerle gösterilirler.
• Belirli erime ve kaynama noktaları vardır.
• Sadece kimyasal yöntemlerle daha basit maddelere ayrılabilirler.
• Element atomları rastgele bir araya gelerek değil belirli oranlarda bir araya gelirler.
• Doğada molekül yapıda oldukları gibi molekül yapıda olmayan yapıları da mevcuttur.

Bileşikler, kendilerini oluşturan elementlerden tamamen farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir. Örneğin, yemek tuzu kendisini oluşturan sodyum ve klor elementlerinden tamamen farklı özelliktedir.

Sodyum elementi sadece sodyum atomlarından oluşur, gümüş rengindedir ve bıçakla kesilebilecek kadar da yumuşaktır.

Sadece klor moleküllerinden oluşan klor elementi ise sarı yeşil renkli zehirli bir gazdır.

Sodyum ve klorun oluşturduğu sodyum klorür bileşiği ise şeffaf, katı ve ufalanabilen özelliklere sahip olan ve hayatımızın temel ihtiyaç maddelerinden birini oluşturan yemek tuzudur.

MOLEKÜL YAPIDA OLMAYAN BİLEŞİKLER

Tuz, Kalsiyum oksit, Sodyum İyodür gibi maddeler molekül yapılı değildirler.

BİLEŞİKLERİN FORMÜLLERLE GÖSTERİMİ

Molekül yapılı olan elementler sembollerle değil formüllerle gösterilirler.

TEK ATOMLU İYONLARIN GÖSTERİMİ

KATYONLAR;

ANYONLAR