GEZEGENLER
| İÇ GEZEGENLER (Karasal)
• Güneş’e yakınlık bakımından ilk 4 gezegen bu grupta yer alır. • Yüzeyleri, metal karışımına sahip sert kayalardan oluşmuştur. • Yörüngeler arası mesafeler birbirine yakındır. | DIŞ GEZEGENLER (Gazsal)
• Güneş’e yakınlık bakımından son 4 gezegen bu grupta yer alır • Yapıları çeşitli gazlardan oluşmuştur. • Yörüngeler arası mesafeler birbirine uzaktır. |
GEZEGENLERİN GÜNEŞE OLAN UZAKLIKLARI
GEZEGENLERİN ÖZELLİKLERİ
| MERKÜR | Güneş sistemindeki en küçük ve Güneş’e en yakın olan gezegendir. Yüzeyinde çok fazla krater vardır. Kendi etrafında çok yavaş döndüğü için gecesi ile gündüzü arasında sıcaklık farkı çok fazladır. Uydusu, halkası ve atmosferi yoktur. | |
| Güneş’e yakın ikinci gezegendir. Dünya ile hemen hemen aynı büyüklüktedir ve yoğun bulutlarla kaplıdır. Geceleyin Dünya’dan bakıldığında gökyüzünde Ay’dan sonra en parlak gök cismidir. Uydusu, halkası ve atmosferi yoktur. Parlak görünümünden dolayı halk arasında “Çoban Yıldızı” olarak bilinir. | VENÜS | |
| DÜNYA | Güneş’e olan uzaklığına göre üçüncü gezegendir. Güneş sisteminin dördüncü büyük gezegenidir. Üzerinde yaşam olduğu bilinen tek gezegendir. Yüzeyinde dağlar, aktif volkanlar, vadiler ve denizler bulunur. Ayrıca yüzeyinin yaklaşık olarak üçte ikisi suyla kaplıdır. Dünyanın tek uydusu, etrafında dolanan Ay’dır. Halkası yoktur. Atmosferindeki oksijen, su ve uygun sıcaklık, yaşamın devam etmesini sağlar. | |
| Güneş’e yakınlık bakımından dördüncü gezegendir. İki uydusu vardır. Halkası yoktur. En küçük ikinci gezegendir. Karbondioksitten oluşan ince bir atmosferi vardır. İçinde fazla miktarda demir bulunduğu için kızıl renge bürünmüştür. Bu nedenle “Kızıl gezegen” olarak andırılır. | MARS | |
| JÜPİTER | Güneş’e olan uzaklığına göre beşinci gezegendir. Güneş sistemindeki en büyük gezegendir. Tespit edilen yetmiş dokuz uydusu vardır. Etrafında toz ve taş parçalarından oluşmuş ince bir halkası bulunmaktadır. | |
| Güneş’e yakınlık bakımından altıncı gezegendir. Satürn’ün ekvatoru çevresinde belirgin halkaları bulunur. Halkaların parlamasının nedeni gezegenin etrafında dönen küçük buz parçalarıdır. En az 62 adet doğal uydusu olduğu bilinmektedir. | SATÜRN | |
| URANÜS | Güneş’e olan uzaklığına göre yedinci gezegendir. Güneş sisteminin üçüncü büyük gezegenidir. Güneş etrafındaki yörüngesinde yuvarlanan bir varil gibi yan yatmış olarak dönen tek gezegendir. Uranüs’ün tespit edilmiş 27 uydusu vardır. Etrafında toz ve kayalardan oluşmuş 10 halkası bulunur. | |
| Güneş’e olan uzaklığına göre 8. gezegendir. Güneş sistemindeki 4. büyük gezegendir. Büyüklük bakımından Uranüs’ün kardeşi gibidir. 13 uydusu bulunur, halkası vardır. | NEPTÜN | |
ASTEROİT: Güneş sisteminin beş milyar yıl önceki oluşumu sırasında ortaya çıkan, aşınmış kaya ve metal parçalarına asteroit denir. Güneş’in yörüngesinde milyonlarca asteroit bulunur. Yaklaşık 700.000 asteroitten oluşan asteroit kuşağı, Mars ile Jüpiter gezegenleri arasında yer alır ve iç gezegenlerle dış gezegenler arasındaki sınırı oluşturur.
METEOR: Uzayda serbest hâlde dolaşan, yapılarında demir, nikel gibi çeşitli maddeler bulunan gök cisimlerine meteor adı verilir. Meteorlar, Dünya’nın atmosferine girdiklerinde yeryüzüne büyük bir hızla düşmeye başlar. Sürtünmenin etkisiyle ısınır ve akkor hâline gelerek arkalarında ince bir ışık çizgisi bırakır. Bu olaya halk arasında yıldız kayması denir.
GÖK TAŞI: Dünya atmosferine girerek yeryüzüne ulaşabilen meteorlara gök taşı denir. Meteorlar düştükleri yerde ciddi hasarlara yol açabilir ve büyük çukurlar oluşturabilir. Dünya yüzeyi üzerinde oluşan bu çukurlara, gök taşı çukuru adı verilir.
GÜNEŞ TUTULMASI
Ay, Dünya etrafında dolanırken bazen Güneş ile Dünya’nın arasına girer. Bu durumda Güneş, Ay ve Dünya aynı doğrultu üzerinde olursa Ay’ın gölgesi Dünya üzerine düşer. Bu olaya Güneş tutulması adı verilir. Güneş tutulması sırasında Ay, yeni ay evresindedir. Ancak her yeni ay evresinde Güneş tutulması gerçekleşmez. Çünkü Güneş, Ay ve Dünya; her ay aynı doğrultuda bulunmaz.
AY TUTULMASI
Dünya, Güneş ile Ay arasına girdiği zaman Dünya’nın gölgesi Ay’ın üzerine düşer. Bu durumda Ay tutulması olayı yaşanır. Ay tutulması, Ay’ın dolunay evresinde meydana gelir. Ay’ın yörüngesi ile Dünya’nın yörüngesi arasında belirli bir açı vardır. Güneş, Dünya ve Ay; her ay aynı doğrultuda olmaz. Bu yüzden Ay tutulması her ay gerçekleşmez.
Ay tutulmaları, Güneş tutulmalarına göre, Dünya’nın daha geniş bir alanında gözlenebilir. Ay tutulması bir yıl içerisinde Dünya’nın çeşitli bölgelerinde birkaç defa ve birkaç saat izlenebilir. Dünya, Ay tutulması sırasında Güneş’e daha yakındır.
Güneş tutulmalarını izlerken kullanılması gereken özel koruyucu gözlükleri Ay tutulmalarını izlerken kullanmak gerekmez.
| GÜNEŞ VE AY TUTULMASININ FARKLI YÖNLERİ | |
| Güneş Tutulması | Ay Tutulması |
|
|
| GÜNEŞ VE AY TUTULMASININ BENZER YÖNLERİ |
|