İNDİR
AYNALAR
Ayna: Arka yüzeyi parlatılmış camdır. Aynaların arkası gümüş veya alüminyum içeren bileşikler ile sırlanır (Kaplanır). Parlak ve düzgün yüzeylerde ayna görevi görmektedir.
Üç çeşit ayna vardır.
1. Düz ayna (Düzlem ayna)
Yansıtıcı yüzeyi düzdür. Aynaya gönderilen paralel ışığı yine paralel olarak yansıtır. Durgun su, düzgün alüminyum folyo ayna görevi görmektedir.
Görüntü özellikleri
1. Görüntü aynanın içinde oluşur. Görüntü sanal (zahiri) dir.
2. Düzdür. Bakan kişinin görüntüsü ters değildir. (Ayaklar yukarıda baş aşağıda değildir. )
3. Simetriktir. Sağ elimizi kaldırdığımızda, görüntüde sol el kalkar.
4. Cisimle görüntünün boyu eşittir.
5. Görüntünün aynaya uzaklığı ile cismin aynaya uzaklığı eşittir.
6. Cisim aynaya hangi sürat ile yaklaşıyorsa, görüntü de aynaya aynı süratle yaklaşır.
7. Birbirine paralel iki ayna arasında sonsuz görüntü oluşur.
Aynalarda oluşan görüntü simetrik olduğu için ambulans ve itfaiye araçlarının önüne yazılar simetrik olarak yazılır.
Düz Aynanın Kullanım Alanları
- Evde, mağazalarda, kuaförde, araç içi dikiz aynasında düzlem ayna kullanılır.
- Binaların dış cephelerinde aynalar yerleştirilerek içeri ışığın girmesi engellenir. Böylece binanın ısınması engellenir.
- Tepegözde,
periskop gibi araçlarda düzlem ayna kullanılır.
2. Çukur ayna (İç bükey ayna)
Yansıtıcı yüzeyi kürenin iç yüzü gibi olan aynalardır. M merkezli küreden bir yay parçası çıkarılarak, dış kısmı boyandığında çukur ayna elde ederiz.
Merkez Noktası: M harfi ile gösterilir. Aynanın merkezinde bulunur.
Odak Noktası: F harfi ile gösterilir. Merkez noktası ile aynanın arasındaki mesafenin yarısıdır (Ortasıdır).
Asal Eksen: Aynanın tam ortasından geçer. Üzerinde merkez ve odak noktası bulunur.
Aynaya gönderilen paralel ışığı yansıdıktan sonra Odak noktasında toplanır.
Odak noktası aynanın önündedir.
Çukur Aynada Görüntü Özellikleri
Cismin aynaya olan mesafesine göre görüntü özellikleri değişir. (Görüntü ters-küçük, düz-büyük olabilir.)
Çukur Aynanın Kullanım Alanları
El feneri, araba farları, dişçi aynası, tavan aydınlatmaları, elektrik sobası, makyaj aynası, deniz feneri, ışık mikroskobu, güneş ocağı, teleskopta kullanılır.
3. Tümsek ayna (Dış bükey ayna)
Yansıtıcı yüzeyi kürenin dış yüzeyidir. Aynaya gönderilen paralel bir noktadan çıkıyormuş gibi dağılarak yansır. Bu nokta odak noktasıdır.
Tümsek Aynanın Görüntü Özellikleri
Tümsek aynada görüntü düz, cisimden küçük ve simetriktir.
Tümsek Aynanın Kullanım alanları
1. Araçlarda dikiz aynası olarak kullanılır. Tümsek ayna sayesinde aracın arkasında geniş bir alan görülebilir.
2. Mağazalarda güvenlik aynası olarak kullanılır.
3. Yollarda önü kapalı keskin virajlarda karşıdan gelen aracı görmek için kullanılır.
4. Araç altı arama aynası olarak kullanılır. Araçların altında yabancı madde olup olmadığını kontrol etmeyi sağlar.
Not: Çukur ve tümsek aynalara küresel aynalar denir.
IŞIĞIN SOĞURULMASI
Işığın cisimler tarafından tutulmasına ışığın soğrulması denir.
- Beyaz cisimler ışığın tamamına yakınını yansıtırken, siyah cisimler ışığı soğurur.
- Saydam cisimler ışığın büyük bir kısmını ilettikleri için ışığın soğrulması az olmaktadır.
- Mat ve koyu renkli cisimler ışığı daha çok soğurmaktadır. Bu nedenle kışın koyu renkli elbiseler giyerken, yazın açık renkli elbiseler tercih ederiz.
Işığın soğrulmasının etkileri
1. Cisimlerin sıcaklıklarını artırır.
2. Cisimlerin renklerinin solmasına neden olur.
3. Güneş ışığı altından kalan besinler bozulur.
4. Güneş ışığının soğrulması ile bitkiler fotosentez yaparlar.
5. Güneş panelleri sayesinde elektrik üretiriz.
6. Güneş enerjisi ile sıcak su üretiriz.
7. Işığın soğurulması ile tuzlu suyu damıtarak tatlı su elde ederiz.
8. Pencereden evin içerisine gelen güneş ışığın soğrulması sonucu evimiz ısınır.
Radyometre (Işık değirmeni) nedir?
Ortamdaki ışık şiddetini ölçen araçtır. Radyometreye ışık çarkı veya ışık değirmeni de denilmektedir.
Havadan etkilenmeyen cam fanus içerisinde serbestçe dönebilen dört yaprağı bulunmaktadır. Yaprakların bir yüzü siyah diğer yüzü ise beyazdır. Işık miktarı arttıkça dönme hızı da artar. Işık enerjisini hareket enerjisine çevirmektedir.
Beyaz ışığın renklere ayrılması
Güneş ışığı beyazdır. Beyaz ışık birçok rengin birleşmesi ile oluşur.
Beyaz ışık prizmadan geçirilecek olursa kendini oluşturan renklere ayrılır. Beyaz ışığın prizmadan geçtiğinde en az kırılandan en fazla kırılana doğru sıralandığında; kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert, mor renkler oluşur. Bunu ezberlemek için KuTu SaYaMaM şeklinde ezberlenebilir.
Beyaz ışığı oluşturan renkleri gök kuşağında, CD üzerinde, suyun üzerine düşen yağ damlasında da görebiliriz.
Cisimlerin Renkli Görünmesi
Etrafımızdaki cisimleri görebilmemiz için cisimlerden ışığın yansıması gerekir. Cisimleri yansıttığı renkte görebiliriz. Beyaz ışık gelen yaprak yeşil rengi yansıtır ve yeşil renkte görülür, diğer renkleri ise soğurur.
Kırmızı ve yeşil renklerin birbirine karışması ile sarı renk oluşur.
Kırmızı ışık altında yeşil cisim siyah görülür. (Ana renkler birbiri üzerinden ışığı yansıtmaz.)
Kırmızı ışık altında mavi cisim siyah görülür.
Kırmızı ışık altında kırmızı cisim kırmızı görülür.
Kırmızı ışık altında sarı cisim kırmızı görülür.