İNDİR

KARIŞIMLAR

Karışımlar

Maddeler saf maddeler ve karışımlar olmak üzere iki gruba ayrılır.

Birden fazla maddenin kimyasal özellikleri değişmeyecek şekilde istenilen oranda bir araya getirilmesi ile oluşan madde topluluğuna karışım denir.

• Karışımlar birden fazla element ya da bileşiğin kimyasal özellikleri değişmeden fiziksel yöntemlerle bir araya gelmesi sonucu oluşur.

• Karışımı oluşturan maddeler kendi özelliklerini kaybetmez.

• Karışımların sembol ya da formülleri yoktur.

• Karışımı oluşturan maddeler arasında belirli bir oran yoktur.

Hava, salata, toprak farklı maddelerin bir araya gelmesi sonucu oluşan karışımlardır.

Karışımlar görünümlerine göre homojen ve heterojen karışımlar olmak üzere ikiye ayrılır.

Her yerinde aynı özelliği gösteren karışımlara homojen karışım denir. Bu karışımlara dışarıdan bakıldığında tek bir madde gibi görünür. Homojen karışımlar çözelti olarak da adlandırılır. Deniz suyu, şekerli su, tuzlu su, parfüm, homojen karışımlara örnektir.

Maddenin başka bir çözücü içinde gözle görülemeyecek kadar küçük taneciklere (atom, molekül gibi) ayrılmasına çözünme denir. Maddenin bir çözücü içinde çözünmesi ile oluşan homojen karışımlar çözeltilerdir. Çözeltiler, çözücü ve çözünenden oluşur.

Çözeltilerde genellikle miktarı fazla olan madde çözücüdür. Ancak su ile hazırlanan çözeltilerde su her zaman çözücü kabul edilir. Çözeltide genellikle miktarı az olan madde çözünendir. Örneğin tuzlu su çözeltisinde su çözücü, tuz ise çözünendir.

Her yerinde aynı özelliği göstermeyen karışımlara ise heterojen karışımlar denir. Süt, çorba, su-zeytinyağı, toprak gibi karışımlar heterojen karışımlardır.

Çözelti oluşurken çözünen madde çözücünün içine ilave edildiğinde çözünen maddenin tanecikleri birbirinden ayrılır ve çözücü maddenin taneciklerinin içine eşit olarak dağılır.

Şeker suda çözünürken şeker molekülleri birbirinden ayrılarak su moleküllerinin arasında eşit olarak dağılır.

Çözünme hızını artıran faktörler şunlardır: sıcaklığı artırmak, temas yüzeyini artırmak (tanecik boyutunu küçültmek), karıştırmak

KARIŞIMLARIN AYRILMASI

Karışımların Ayrılması

Karışımlar fiziksel yöntemlerle oluşur ve basit fiziksel yöntemlerle kendini oluşturan maddelere ayrılabilir.

Karışımlar ayrılırken karışımı oluşturan maddelerin türüne, fiziksel hâline ve karışımın çeşidine göre farklı yöntemler kullanılır.

Karışımları ayırma yöntemlerinden bazıları şunlardır:

Buharlaştırma: Katı-sıvı çözeltilerinin ayrılmasında kullanılan yöntemdir. Bu yöntemde çözelti ısıtılır, çözücü madde buharlaştırılarak karışımdan ayrılır. Kapta sadece çözünen madde (katı madde) kalır. Yaptığınız etkinlikte tuzlu su çözeltisini ısıtarak suyu buharlaştırıp kabın dibinde tuz elde edersiniz.

Yoğunluk Farkı: Yoğunluk maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Yoğunlukları farklı maddelerden oluşan karışımlar yoğunluk farkından yararlanılarak ayrılabilir. Bu yöntemle talaş-kum ve zeytinyağı-su gibi karışımlar birbirinden ayrılabilir.

Talaşın yoğunluğu suyun yoğunluğundan daha az, kumun yoğunluğu ise suyun yoğunluğundan daha fazladır. Bu nedenle talaş-kum karışımı suya eklendiğinde talaş suyun üstünde kalırken kum dibe çöker.

Yoğunluğu farklı ve birbiri içinde çözünmeyen sıvılar ayırma hunisi kullanılarak ayrılabilir.

Su-zeytinyağı karışımında suyun yoğunluğu zeytinyağının yoğunluğundan fazla olduğundan su kabın dibinde, zeytinyağı kabın üstünde kalır. Huninin musluğu açılarak su başka bir kaba boşaltılır. Suyun tamamı diğer kaba boşaldığında musluk kapatılır, böylece zeytinyağı ile su birbirinden ayrılmış olur.

Damıtma: Kaynama noktası farklı ve birbiri içinde çözünen sıvı-sıvı çözeltilerinin ayrılmasında bu yöntemden yararlanılır. Karışımın içerisindeki maddelerin kaynama noktalarının farklı olmasından yararlanılarak birbirinden ayrılmasına damıtma yöntemi denir.

Çözelti damıtma kabına konup ısıtıldığında kaynama noktası düşük olan sıvı daha çabuk buharlaşır ve karışımdan ayrılır. Kaynama noktası yüksek olan sıvı ise ilk bölmede kalır.

Böylece sıvılar birbirinden ayrılmış olur. Örneğin petrolün damıtılmasıyla benzin, mazot, LPG gibi ürünler elde edilir.

Kolonya, alkol ve su karışımından oluşan bir çözeltidir. Alkol ve suyun kaynama noktası birbirinden farklıdır. Bu nedenle kolonyadaki alkol ve su damıtma yöntemiyle birbirinden ayrılabilir.

Ayrıca karışımlar eleme, süzme, dinlendirme, mıknatısla ayırma gibi yöntemlerle de ayrılabilir.