MEVSİMLERİN OLUŞUMU
Mevsimlerin Oluşumu Özet-6
Dünya’nın Güneş çevresindeki 1 dolanım süresi 365 gün 6 saattir.
Dünya’nın, kendi ekseni etrafındaki 1 dönme süresi ise 24 saattir ve bunun sonucunda gece-gündüz oluşur. Sabah öğle ve akşam meydana gelen günlük sıcaklık farkları, Güneş ışığının Dünya’ya geliş açısı ile ilgilidir. Mevsimlerin oluşma nedeni, Dünya’nın 23 derece 27 dakika eğik olması ve Güneş’in etrafında dolanmasıdır. Dünya’nın Güneş etrafında dolanması sırasında Güneş’ten Dünya’nın farklı bölgelerine gelen ışığın açısı sürekli değişir. Güneş’e dönük olan ve ışığın dik geldiği yarım kürede hava sıcak, mevsim yaz ve gündüzler uzundur. Güneş’e dönük olmayan ve ışığın eğik geldiği yarım kürede ise hava soğuk, mevsim kış ve gündüzler kısadır.
ÖRNEKLER:
21 Mart’ta kuzey yarım küre’de ilkbahar başlar. Gece ve gündüz süreleri birbirine eşittir. Buna ekinoks denir.
21 Haziran’da Kuzey Yarım Küre’de yaz başlar. En uzun gündüz ve en kısa gece yaşanır. Gün dönümü olarak bilinir. 23 Eylül’de Kuzey Yarım Küre’de sonbahar başlar. Gece ve gündüz süreleri birbirine eşittir. Buna ekinoks denir.
21 Aralık’ta Kuzey Yarım Küre’de kış başlar. En kısa gündüz ve en uzun gece yaşanır. Gün dönümü olarak bilinir.
UYARI: Dünya’nın eksen eğikliği olmasaydı, Dünya’nın her hangi bir noktasında yıl boyu hep aynı mevsim görülürdü.
Mevsimlerin Oluşumu Özet-6
HAVA OLAYLARI:
Dar bir bölgede anlık değişebilen rüzgâr, yağmur, kar, dolu, sis ve kırağı gibi olaylara hava olayları denir.
Sıcaklık, nem ve hava basıncına bağlıdır.
Hava olaylarını inceleyen bilim dalına meteoroloji denir. Hava olaylarını inceleyen bilim adamına ise meteorolog denir.
Nem: Havadaki su buharı miktarına nem denir. Yeryüzündeki suların buharlaşması ile oluşur. Sıcaklık arttıkça havadaki nem oranı da artar. Havadaki nem oranı, nem ölçer (Higrometre) ile ölçülür.
Rüzgâr: Bir bölgede sıcaklığın yükselmesi ile alçak basınç alanı, sıcaklığın düşmesi ile de yüksek basınç alanı meydana gelir. Yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru yatay yönde hareket eden hava akımına rüzgar denir. Ör: Meltem, fırtına, kasırga, tayfun ve hortum…
Yağmur: Bulutlardaki su buharının, gök yüzünde soğuk hava ile karşılaşıp yoğuşması sonucu yağmur oluşur.
Kar: Bulutlardaki su damlacıkları, soğuk havanın etkisiyle donarak minik buz kristallerine dönüşür. Bunlar birleşerek kar taneleri şeklinde yeryüzüne iner.
Dolu: Havadaki su damlacıklarının soğuk hava ile karşılaşıp aniden donması sonucu dolu oluşur.
Sis: Yerle temas eden hava içindeki su buharının yoğuşması sonucu sis oluşur.
Kırağı: Soğuk ilkbahar ve sonbahar gecelerinde havadaki su buharının toprak ve bitkiler üzerinde kristalleşmesi sonucu kırağı oluşur.
UYARI: Yağmur, dolu ve kar yükseklerde meydana gelir. Sis ve kırağı ise yer yüzeyinde meydana gelir.
İKLİM:
Geniş bir bölgede uzun bir süre (40-50 yıl gibi) gözlemlenen hava olaylarının ortalamasıdır.
Bir yerin iklimi o yerin enlemine, denizden yüksekliğine, denize uzaklığına ve yer şekillerine bağlıdır. İklimi inceleyen bilim dalına iklim bilimi (klimatoloji) denir.
Bu alanda çalışan uzmanlara ise iklim bilimci (klimatolog) denir.
HAVA OLAYLARI VE İKLİM ARASINDAKİ FARKLAR:
1.Hava olayları, dar bir bölgede anlık gözlenen yağmur, kar, dolu ve rüzgâr gibi olaydır.
İklim ise geniş bir bölgede uzun bir süre gözlemlenen hava olaylarının ortalamasıdır.
2.Hava olayları, sıcaklık, nem ve hava basıncına bağlıdır
İklim ise o yerin enlemine, denizden yüksekliğine, denize uzaklığına ve yer şekillerine bağlıdır.
3.Hava olaylarını inceleyen bilim dalına meteoroloji denir.
İklimi inceleyen bili dalına ise klimatoloji (iklim bilimi) denir.
4.Hava olaylarını inceleyen bilim insanına meteorolog denir.
İklimi inceleyen bilim insanına ise klimatolog denir.