HÜCRE BÖLÜNMESİ
Mitoz Hücre Bölünmesi
Hücre neden bölünür: Büyüme ve gelişmesini tamamlamış olan hücrelerde, çekirdek büyüyen sitoplâzmanın, hücre zarının ve organellerin ihtiyacını karşılayamaz. Bu durumda hücre hacmini küçültmek için bölünmek zorundadır. Bölünme çekirdek tarafından yönetilir. Bedenimizde her gün normal olarak 10 milyar hücre ölümü gerçekleşir ve yenileri yapılır.
İki çeşit hücre bölünmesi vardır; 1-Mitoz bölünme 2-Mayoz bölünme
NOT: Hücreler bölündüğü zaman toplam kütle değişmezken toplam yüzey artar
1-MİTOZ BÖLÜNME: Bir hücreden, benzer yapı ve özellikte iki yeni hücre oluşmasını sağlayan hücre bölünmesidir. Oluşan hücreler genetik yönden birbirinin tamamen aynısıdır.
NOT: İnce bağırsak hücresi 1-2 gün yaşar, kalın bağırsak hücresi 6 gün yaşar, kırmızı kan hücresi 120 gün yaşar, düz kas hücresi uzun zaman yaşar gibi.
Mitoz bölünmenin özellikleri;
1- Mitoz bölünme vücut hücrelerinde görülür ( kemik, kalp, beyin, böbrek gibi hücrelerimizde gelişme ve onarım ( yenilenme ) sağlanır
2-Mitoz bölünme ile ana hücreden iki yavru hücre oluşur
3-Mitoz bölünme hayat boyu devam eder
4-Mitoz sonucu hücrenin kromozom sayısı ve çeşitliliği değişmez
5-Mitoz bölünme ile kalıtsal devamlılık sağlanır ancak kalıtsal çeşitlilik sağlanmaz
6- Mitoz bölünme ile oluşan hücrelerin kromozom sayısı ana hücre ile aynıdır
7-Mitoz bölünme ile oluşan yeni hücrelerdeki Sitoplazma miktarı ve organel sayıları farklı olabilir
8-Mitoz geçiren hücre bir daha mitoz geçirebilir
9-Mitoz bölünme tek hücreli canlılarda ( bakteriler , öglena, mavi yeşil algler, paramesyum ) çoğalmayı sağlar
10-Bütün hücreler mitoz geçiremez. Örneğin; sinir hücrelerimiz olgun alyuvarlarımız, gözdeki retina hücrelerimiz yenilenemezler
11-Mitoz bölünme, önce çekirdeğin sonra sitoplâzmanın bölünmesiyle gerçekleşir
12-Mitozla kromozomlar arasında parça değişimi olmaz
Diploit kromozomlu hücreler: (2n) kromozomlu hücrelerdir örneğin vücut hücrelerimiz 2n= 46 kromozomludur
Monoploit kromozomlu hücreler: ( n ) kromozomlu yani her bir kromozomdan bir tane bulunduran hücrelerdir. İnsanda üreme hücreleri (Sperm ve yumurta) n=23 kromozomludur
MİTOZ BÖLÜNMENİN AŞAMALARI
1) Hazırlık evresi;
İki mitoz arasında geçen süredir bu aşamada kromatin ipliklerin eksiksiz bir kopyası yapılır. Sentrozomlar (sentrioller) kendini eşler
2) Çekirdek bölünmesi ;
4 aşamadan oluşur
I-Aşama; Kromatin iplikleri kısalıp kalınlaşarak kromozom adını alır. Çekirdek zarı erir, çekirdekçik kaybolur, iğ iplikleri oluşur. Kromozomlar eşlenerek 2 katına çıkar.
II-Aşama; Kromozomlar ekvatoral düzlemde sıralanır
III.Aşama; Kromozomlar kutuplara doğru çekilir
IV.Aşama; Kromozomlar uzayarak Kromatin ipliğini oluşturur İğ iplikleri kaybolur .Çekirdek zarı ve çekirdek oluşur
3) Sitoplazma bölünmesi;
Hayvan hücresinde ortadan boğumlanarak. Bitki hücresinde ise ara lamel ile olur
NOT: Hücrede meydana gelecek mitoz bölünme sayısına (n) dersek, mitoz bölünme sonucunda oluşacak toplam hücre sayısı ( 2 n ) formülü ile hesaplanır.
MİTOZ BÖLÜNMENİN AŞAMALARI:
